21 października 2025 r. w związku z trwającą w starosądeckiej Bibliotece wystawą fotografii zamków z terenu Słowacji autorstwa Marka Hajkovskeho zorganizowane zostało z inicjatywy Stowarzyszenia „Amici Hungariae” spotkanie pt. WĘGIERSKIE HISTORIE SŁOWACKICH ZAMKÓW.
Prelekcję przygotowała i przeprowadziła Maria Marcinowska, prezentując m.in. rozmieszczenie tych budowli obronnych na mapie i wskazując, że 28 wybranych na wystawę zamków stanowi tylko część tego ogromnego dziedzictwa kulturowego. Krótko omówiono losy zamków, przypominając powody ich powstania dla obrony granic Królestwa Węgier oraz ich właścicieli, w większości przedstawicieli znaczących węgierskich rodów. Fortece miały bronić przed Tatarami w czasach Arpadów, a później przed armią osmańską. Kiedy zamek był własnością któregoś z buntowników przeciwko władzy królewskiej, król starał się odebrać mu majątek; najczęściej stosował wtedy argumenty zbrojne, szturmując twierdze, które wówczas ulegały zniszczeniu. Wiele pozostało ruiną, ale też wiele zamków odbudowano w XX w. i obecnie są one narodowymi pomnikami historii Słowacji.
Jednym z omawianych zamków była Krasna Horka – tu pojawiła się sugestia, że być może przodkowie tegorocznego, węgierskiego laureata literackiej Nagrody Nobla, którym jest László Krasznahorkai, pochodzą z tamtych terenów. Goście mogli wysłuchać fragmentów utworów noblisty, przetłumaczonych przez Mirosława Marcinowskiego.
Przypomniano też o nadchodzącej 23 października dacie narodowego święta węgierskiego, upamiętniającego powstanie 1956 r.
