16 marca 2024 r. Muzeum Pienińskie w Szlachtowej im. Józefa Szalaya (założyciela uzdrowiska w Szczawnicy) obchodziło 65. rocznicę powstania. Uczestniczyli w święcie członkowie Amici Hungariae. Była okazja spotkania się na wystawach muzealnych w Szlachtowej i dalszego świętowania w Dworku Gościnnym w Szczawnicy. Oprócz rzeszy Górali Pienińskich, dumnych ze swojego Muzeum, oraz przedstawicieli urzędów różnych szczebli pojawili się też goście ze Słowacji i Węgier, m.in. István Kovács, były Konsul Generalny Węgier w Polsce i Tibor Gerencsér, obecnie sprawujący funkcję Konsula Generalnego Węgier w Krakowie, wraz z rodzinami i pracownikami konsulatu. Podkreślali częste kontakty z Muzeum Pienińskim i bliskie relacje z jego pracownikami. Wspomnieliśmy też niedawne nasze spotkanie w Muzeum – Zamku w Niedzicy i jego zacną gospodynię, Ewę Jaworowską – Mazur. Była okazja obejrzenia filmu autorstwa Jacka Kurzei na temat historii szczawnicko-szlachtowskiego muzealnictwa oraz spotkania się z kilkoma autorami najnowszego, XII tomu „Zeszytów Sądecko-Spiskich”, poświęconego Spiszowi. W tym tomie oprócz artykułów polskich i słowackich (oraz jednego czeskiego) znalazły się też teksty węgierskich autorów, o czym krótko pisze w osobnym tekście Witold Kaliński. Złożyliśmy gościom węgierskim gratulacje z okazji święta narodowego.
Maria Marcinowska
Teksty węgierskich autorów w „Zeszytach Sądecko-Spiskich”
XII tom „Zeszytów Sądecko-Spiskich” przynosi materiały z konferencji n.t. zastawu spiskiego. „Węgierski” walor tej publikacji zapewniają zarówno poruszane tu treści, jak i lista zacnych autorów: Adrienne Körmendy, Imre Molnár, István Kovács (których tu pozdrawiamy).
I tak Adrienne Körmendy przypomina rok 1412 i okoliczności zaistnienia zastawu przez Zygmunta Luksemburczyka w zamian za pożyczkę ze strony Władysława Jagiełły. Objaśnia, dlaczego Węgrzy byli dalecy od zachwytu. Przypomina proces zasiedlania kraju tak za sprawą Węgrów, jak i dzięki polskiej społeczności karpackiej; wskazuje na rolę Spiszu w prowadzonej przez królów węgierskich polityce; nie zapomina o roli osadnictwa niemieckiego.
Imre Molnár omawia kult św. Jadwigi na Węgrzech, koncentruje się więc na aspektach i świadectwach religijnych popularności Andegawenki; sięga też po współczesne przejawy owego kultu. Strona ilustracyjna tekstu nie jest związana z zabytkami Spiszu.
István Kovács „atakuje” problem zastawu spiskiego „od drugiego końca” (niż A. Körmendy): opisuje przyłączenie terytorium zastawu spiskiego do Węgier za sprawą przedrozbiorowych poczynań Austrii w latach 1768-1771. Ciekawie dla naszych uszu przedstawia trzeźwy komentarz cesarza Józefa II do poczynań konfederatów barskich. Z punktu widzenia Węgrów był to powrót ziem do (ich) macierzy; Polacy nie odzyskali pożyczonych w XV wieku sum. Rozpoczęły się rozbiory.
„Zeszyty Sądecko-Spiskie” (periodyk nieregularny) wydało Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu (od 24.01.2024 funkcjonujące pod swoją dawną nazwą Muzeum Ziemi Sądeckiej) i Muzeum Lubowelskie – Zamek w Starej Lubowli. One też wraz z Zamkiem Dunajec w Niedzicy zorganizowały w 2022 r. konferencję w Starej Lubowli i w Niedzicy. Stosowne podziękowania urzędnikom zostały zamieszczone.
Witold Kaliński